Fati i dy pilotëve që u nxorrën nga avioni i rrëzuar është i paqartë. Turqia kishte kundërshtuar javën e kaluar se Rusia po bombardonte rebelët turkmenë në Siri.
Turqia tha se kishte rrëzuar një avion luftarak rus pasi hyri në hapësirën ajrore turke, një incident që kupton një nga shqetësimet kryesore të ngritura lidhur me ndërhyrjen ushtarake të Rusisë në luftën civile të Sirisë.
Detajet e incidentit janë ende të turbullta, megjithëse si zyrtarët turq, ashtu edhe ata rusë janë dakord se një luftëtar rus Su-24 u qëllua me të vërtetë mbi malet Turkmen në veriperëndim të Sirisë, pranë kufirit turk. New York Times raporton se dy kanale televizive turke transmetuan video që tregonin “një avion luftarak që shpërthente në ajër dhe binte nga flakët në një zonë të pyllëzuar” në Siri.
Ushtria turke tha se luftëtari rus hyri disa herë në hapësirën ajrore turke gjatë një periudhe 5 minutëshe, duke injoruar paralajmërimet e shumta, shkruan Agence France-Presse. Në përgjigje, F-16 turq qëlluan luftëtarin.
Presidenti rus Vladimir Putin tha se do të ketë pasoja serioze për marrëdhëniet Rusi-Turqi. Ai e quajti atë një “goditje në shpinë nga bashkëpunëtorët e terroristëve.”
Më herët, Ministria e Mbrojtjes e Rusisë tha në një deklaratë se Su-24 u qëllua nga forcat në terren në Siri. Ministria pretendoi se avioni luftarak fluturonte vetëm brenda hapësirës ajrore siriane.
Pavarësisht nga shkaku, videoja e incidentit tregon se të dy pilotët u parashutuan nga avioni. Raportet e hershme thonë se një nga dy pilotët u vra dhe trupi i tij ka të ngjarë në duart e rebelëve anti-Asad, sipas blogut live të Guardian mbi incidentin. Statusi dhe vendndodhja e pilotit të dytë mbetet e paqartë.
NATO ka thirrur një takim të jashtzakonshëm të këshillit me kërkesën e Turqisë për të diskutuar incidentin. Presidenti rus Vladimir Putin pritet të bëjë një deklaratë më vonë sot.
Rrëzimi i avionit hap një kanaçe politike krimbash që mund të kenë pasoja të mëdha për Rusinë dhe NATO-n, anëtare e të cilave është Turqia. Siç shkruan korrespondenti i mbrojtjes së BBC-së Jonathan Marcus:
Ky është pikërisht ai lloj incidenti që shumë kanë frikë që kur Rusia nisi operacionet e saj ajrore në Siri. Rreziqet e operimit pranë kufirit turk kanë qenë shumë të dukshme. Avionët turq kanë rrëzuar tashmë të paktën një avion të forcave ajrore siriane dhe ndoshta edhe një helikopter.
Rusia këmbëngul se avioni i saj luftarak nuk shkeli hapësirën ajrore turke. Pra, a ishte i gabuar lundrimi i pilotit rus? Pyetje do të bëhen gjithashtu rreth gadishmërisë së turqve për të hapur zjarr.
New York Times vë në dukje se Turqia javën e kaluar thirri ambasadorin rus për t’u ankuar për bombardimin e dyshuar nga Rusia të fshatrave turkmenë në rajonin e Sirisë ku u qëllua luftëtari. “U theksua se veprimet e palës ruse nuk ishin një luftë kundër terrorit, por bombarduan fshatrat civile turkmene dhe kjo mund të çojë në pasoja serioze”, thuhet në një deklaratë të Ministrisë së Jashtme turke.
Rusia gjithashtu mund të ketë llogaritur gabim, i tha Guardian studjuesi turk Aron Shtajn. “Kjo është shkelja e katërt ruse e hapësirës ajrore turke që kur filluan sulmet ajrore. Rregullat e angazhimit të Turqisë janë të qarta dhe të mirënjohura. Moska u llogarit gabim. Ky është padyshim një incident shumë serioz.”
Nga ana tjetër, vëren ish-ambasadori britanik Craig Murray në blogun e tij, “shkeljet” e dyshuara të hapësirës ajrore turke ishin vetëm disa sekonda të gjata dhe të parëndësishme. Duke iu referuar një tweet-i të CNNTurk të një screenshot të radarit turk që dyshohet se tregon fluturimin e avionit rus mbi territorin turk, zoti Murray shkruan se:
[Avioni rus] kaloi shkurtimisht një qafë të vogël të tokës turke – më pak se dy milje përtej vendit ku kaloi avioni rus – dy herë. Unë llogaris se çdo “inkursion” mbi territorin turk do të kishte zgjatur rreth 10 sekonda, duke supozuar se avioni fluturonte ngadalë në 600mph. Që Turqia e rrëzoi avionin për këtë është çmenduri, dhe absolutisht e papërgjegjëshme. Është mjaft e qartë nga pista se avioni po vepronte kundër rebelëve turq të sponsorizuar turkmenë brenda Sirisë dhe kjo është arsyeja pse turqit e qëlluan atë.
